Esat Bey, son aylarda sayıları giderek artan ziyaretçilerine Mutaffifîn sûresinin 14. âyetini okumakta ve başına gelen hastalığı anlatmaya çalışmaktaydı.
Bu hastalık üç yıl kadar önce başlamıştı. Esat Bey, başarılı bir elma üreticisiydi. Yüzlerce dönüm elma bahçesine gözü gibi bakardı. Meyve ihracatçıları onun elmalarını alabilmek için yarışırlardı. Üç yıl kadar önce, yine bir hasat mevsimi yaklaşmaktaydı. Görünüşe göre, hasat bu yıl da verimli olacaktı. Ancak bahçenin bir köşesindeki birkaç ağacın görünümü pek de iyi değildi. Esat Bey binlerce ağaç arasında birkaç tanesinden ürün alamamanın önemli olmayacağını düşündü.
Bir gün Esat Bey, bahçesini büyük bir mutlulukla seyrederken aniden kasıklarına bir sancı girdi. Bulantı ve baş dönmesi ortaya çıkmıştı. Bu belirtilere bir de idrarında kanama eklenince telaşla bir hastaneye başvurdu. Yapılan ilk tetkikler sonucunda idrar kesesinde küçük bir kitle tespit edildi. Doktoru hemen bir ameliyat gerektiğini ve bu sayede hastalıktan tamamen kurtulma ihtimali olduğunu söyledi.
Esat Bey, hasat mevsimi olması sebebiyle işlerinin çok yoğun olduğunu söyleyerek mümkünse ameliyatın birkaç hafta ertelenmesini rica etti. Doktoru birkaç haftalık gecikmenin çok önemli olmayacağını söyleyip uzun süreli bir gecikmenin riskleri konusunda ikazlarda bulundu. Esat Bey tekrar işlerine döndü. Hasat, ihracat, hesaplar, yeni dönem hazırlıkları derken aradan epey bir zaman geçti. Bu arada hastalık belirtilerinin tekrar görülmemesi onu rahatlatmış ve ameliyatı ertelemişti. Bir süre sonra da durumu önemsememeye ve unutmaya başladı.
Aradan tam bir yıl geçti ve yeni bir hasat mevsimi geldi. Bu yıl da ürün çok iyi idi. Ancak geçen yıl birkaç ağaçta görülen hastalıklı durum, bu yıl bahçenin aynı bölgesinde, birkaç dönüm içindeki ağaçların tamamında görülmekteydi. Bu durumun önemli olabileceğini düşündü ve Tarım Müdürlüğünden yardım istedi. Bahçeyi incelemeye gelen ziraat mühendisi, ağaçlardan çeşitli örnekler aldı ve tekrar geleceğini bildirdi.
Birkaç gün sonra gelen mühendis, durumun pek iç açıcı olmadığını ve ağaçları “Erwinia amylovora” adı verilen bir bakterinin istila ettiğini söyledi. Ek olarak şu bilgileri verdi: Bu bakteri elma ve armut gibi ağaçlarda “ateş yanıklığı” denilen hastalığa yol açar. Bu hastalık ilk defa 1793 yılında New York’ta tespit edildi. Daha sonra Kuzey Amerika, Avrupa ve dünyanın diğer bölgelerine yayıldı. Hem hastalığın çıktığı senenin hem de daha sonraki yılların ürünlerinin bozulması, bu hastalığın önemli bir özelliğidir. Güçlü ilaçlara bile giderek direnç geliştirmesi de hastalığın zararını artırmaktadır. Pek çok ülkede bu konuda çeşitli projeler yürütülmektedir.[i]
[i] H. Ham, “Discrimination and Detection of Erwinia amylovora and Erwinia pyrifoliae with a Single Primer Set”, Plant Pathol J., 2022 Jun;38(3):194–202.
