Dünya ve kâinattaki sanatları, varlıklardaki renkleri, desenleri ve mükemmel tasarımı görmemize vesile olan gözlerimiz hakkında binlerce makale yazılmıştır, ama hâlâ tam olarak izah edilemeyen çok husus vardır. Gözümüzün anatomisinden çok bahsedildiği için, temel yapıya girmeden, gözün az bilinen ve hayret verici kısmı olan retina üzerindeki, akılları durduran ilim ve kudretin tecellisine kısaca bakalım.
Göz küresinin sağlamlığını temin eden yoğun kolajen liflerden yapılmış bağ dokusuna ait tabaka (sklera, sert tabaka), dış tarafta yer alır. Bunun altındaki kan damarları açısından zengin tabaka ise “uvea” (damar tabaka) olarak adlandırılır ve ikinci tabakayı teşkil eder. Bu iki tabaka tarafından korunup beslenen retina, en içte yer alan, ışık alıcı hücrelerin (fotoreseptör) bulunduğu ve görme fonksiyonunun icra edildiği üçüncü tabakadır. Retinayı bir kameradaki filme eş değer veya dijital ekrandaki noktacıklar şeklindeki tek tek pikseller gibi davranan hücrelerin teşkil ettiği, çok ince bir yüzey olarak düşünebiliriz. Nitekim bazı görme kusurları merceğin özelliğinden, bazıları da ön ve arka odacıklardaki sıvıların yoğunluğundan kaynaklanabilir, fakat bunlar nispeten küçük ve kolay çözülebilecek problemlerdir.[i]
Gözün en hassas ve görüntünün işlenmesi ile ilgili tabakası olan retina, 10 hücre tabakasından yapılmış, en içte yer alan, harika bir görüntü kodlama merkezidir. Işığa hassas 127 milyon alıcı hücreden yapılmış olan retinanın kalınlığı, sarı leke (macula lutea) denilen ve görüntünün en net olarak teşekkül ettiği bölgede 0,2 mm, bu bölgenin kenarlarında ise 0,1 mm’dir. Retinaya, şekillerinden dolayı “koni” ve “çubuk” hücreleri olarak bilinen iki tip hücre döşenmiştir. Çubuk hücreleri son derece hassastır ve düşük ışıkta, siyah beyaz (alacakaranlık) görüş için hazırlanmışlardır. Boyları 50 µm, kalınlıkları ise 1-5 µm olan çubuk hücrelerinin sayıları 120 milyon civarındadır. Sayıları 7 milyon kadar olan koni şekilli hücreler ise daha az hassas olup renkli görmede vazifelidirler. Bunların çalışması için parlak ışığa ihtiyaç vardır. Boyları 40 µm, kalınlıkları ise 3-5 µm olan koni hücreleri, retinanın merkezindeki oval şekilli pigmentli alan olan makula yakınında yoğunlaşmışlardır.
[i] J. Corrado, “The beautiful complexity of the human eye”, Creation, 45 (1):36-37, January 2023.
