Dijitalleşen dünyamızda birçok farklı vesile ile çeşitli kodlama yöntemleriyle karşılaşırız. Seyahat ederken bilet kullanımında, kablosuz internete bağlanmada, kütüphanede kitapların, alışverişte ürünlerin belirlenmesinde, araçların tanıtımında, her türlü elektronik cihazda ve daha sayamayacağımız birçok alanda barkodlar kullanılmaktadır. “Barkod”, bir ürün üzerine basılmış sayılar ve değişik genişliklerdeki paralel çizgilerden oluşan, belirli bir desende olan ve ancak uygun bir cihaz tarafından okunabilen kodlama sistemidir. Yaptığınız bir alışverişten sonra, kasadaki personelin, aldığınız her bir ürün için ortalama 10 basamaklı bir sayıyı yazdığını düşünün. Bu küçük örnek bile barkodun günümüzdeki vazgeçilmez önemini gösterir.
Bir ürün veya bir kimse ile ilgili bilgilerin saklanabildiği ve gerektiğinde bu bilgilerin bir cihaz yardımı ile okunabildiği diğer bir kodlama sistemi de QR kodudur (kare kod). Kare kodlar da barkodlara benzer; ancak bu kodlar, dikey şeritler yerine kare şeklinde şablonlardan oluşur.[1] Bir akıllı telefon veya kamera ile, bir kare kodunun belirli piksel yoğunluğunda düzenlenmiş olan verileri kaydedilebilir ve kayıtlı bilgilere ulaşılabilir. İnsanlığın yüzyıllar sonra geliştirdiği bu tür kodlama sistemleri, yaratılışta farklı formatlarda mevcuttur.
Hayvanlar Âlemindeki Kodlar
Birçok hayvanda, değişik görüntü ve biçimleri ile âdeta bir barkod sistemini gözlemleriz. Kelebeklerin nazenin kanatlarındaki birbirine geçmiş kavisli yüzeylerden oluşan karmaşık geometrik yapı, harikulade güzellikteki parlak renkler ile kelebeğe ait birçok bilgi ihtiva eder.[2] Kaplumbağaların kabukları muntazam kemik ve keratin plaklardan oluşur. Bu plakların her birine ayrı isimler verilmiştir. Keratin plakların üstüne her yıl yeni tabakalar ilave edilir.[3]Kabukların üzerinde görülen küçük farklılıklarla birbirinden ayrılan desenler, o kaplumbağa ile ilgili bilgi taşıyan bir tür kodlama örneğidir.[4] Değişik renk, uzunluk ve vücut yapısı ile boğa yılanlarında da kodlama sistemini görürüz. Derideki pullarının konumu ve dizilimi, birçok hayatî vazifenin yanında yılan ile ilgili bilgileri içeren bir çeşit barkod sistemidir.[5]
Zebraların vücutlarındaki siyah beyaz, ince ve kalın şeritler, fonksiyon olarak olmasa da şekil olarak barkodu hatırlatır. Bu çizgiler sayesinde zebra, yırtıcı hayvanlara karşı kendilerini tabiatta kamufle ederken, diğer yandan belli sinek türlerinden korunurlar ve vücutlarının sıcaklık dengesini sağlarlar.[6]
Muhteşem bir renk cümbüşü görünümündeki tavus kuşları, harikulade kuyruğu ile kodlama sisteminin açık bir şekilde gözlemlendiği hayvanlar arasındadır. Kuyruk tüyleri ve bu tüylerdeki yanardöner renkler, tavus kuşlarının bir eş bulmalarına yardımcı olmanın yanında kuş ile ilgili bilgileri de taşımaktadır.[7]
Bütün bu örneklerin yanında, zürafaların vücutlarındaki farklı şekillerde, harita kirpi balığının nakışlarında, kuşların tüylerindeki renklerin diziliminde, güvelerin desenlerinde, jaguar, leopar ve çitaların kürklerinde, fillerin derilerinde, somon balıklarının pullarının diziliminde ve çok sayıda hayvanın deseninde kodlama sistemine şahit oluruz.[8] Hayvanlar bu kodlama sistemini birbirlerini tanımanın yanında bir kamuflaj vasıtası olarak da kullanırlar ve böylelikle nesillerini devam ettirirler.[9]
Bitkilerdeki Kodlar
Bitkilerin yapraklarının kenarlarındaki tırtıklı desen ve yaprak damarlarının dağılışı, ağaç gövdelerinin büyüme halkaları ve çiçeklerin desenleri ilk başta görünen barkod benzeri şekillerdir. Her bir sanat eseri, Rabbimizin mührü veya imzası gibidir.
Peki, kodlama sistemi uzayda da var mı, varsa nasıl görünüyor? Galaksileri birbirinden ayırt etmek mümkün mü?
Spiral Galaksiler
Evrende galaksiler, şekillerine ve fizikî özelliklerine göre; spiral, eliptik ve düzensiz galaksiler olmak üzere üç türde sınıflandırılırlar. Samanyolu galaksimiz de dâhil olmak üzere günümüzde keşfedilmiş galaksilerin arasında bulunan spiral galaksiler, en fazla bilinen galaksi türüdür.[10] Spiral galaksiler; hâleler, eski yıldızlar, yıldız kümeleri ve karanlık maddenin karışımlarıyla çevrili yıldız ve gaz kümeleridir.[11] Gök bilimcilerin yaptıkları hayret verici bir keşfe göre, galaksiler saat yönünde dönmektedir.[12] Bu harikulade hadise, bütün evrenin dönmesiyle izah edilir.[13] Sarmal galaksiler, merkezdeki şişkinliğin ne kadar parlak ve büyük olduğuna veya sarmal kolların ne kadar belirgin olduğuna bağlı olarak birbirinden ayrılır.[14] Bu durum, galaksilerde de İlahî bir kodlama sisteminin bulunduğunu gösterir.
İnsandaki Kodlama Sistemleri
DNA Zinciri
Bütün canlılarda olduğu gibi, yaratılmışların en mükerremi olan insanda da kodlama sistemi, DNA ismi altında, mükemmel bir şekilde entegre edilmiştir. Bir organizmanın yaratılması ve hayatiyetini sürdürmesi için sebepler planında gerekli bütün bilgileri ihtiva eden DNA zinciri, her türü benzersiz kılan biyolojik özellikleri taşıyan bir moleküldür. DNA, sahip kılındığı özelliklerle birlikte, üreme sırasında yetişkin organizmalardan yavrularına aktarılır.[15]
DNA zincirlerinin yapı taşları olan nükleotidleri teşkil eden baz çiftleri, Adenin (A) – Timin (T) ve Guanin (G) – Sitozin (C) şeklinde eşleşirler. Sadece A, T, G ve C harflerinden oluşan insan DNA’sının metni, hayal edilemeyecek kadar uzundur. Tek bir insana ait DNA’nın metnini yazmak istesek, ortaya yaklaşık her biri 1000 sayfa olan ve sayfa başına 1000 harften oluşan 3000 kitap çıkardı.[16] Özetle DNA, bir insanın hangi göz rengine sahip olacağı, boyunun uzunluğu, saçlarının kıvırcık mı, düz mü olacağı gibi insan vücudundaki bütün özelliklerin genetik bir kod hâlinde kayıtlı olduğu bir sistemdir.[17]
Parmak İzi
Dünyamızda yaşayan ne kadar insan varsa o kadar farklı sayıda parmak izi vardır ve bu izler hayat boyunca değişmez. Hatta ikiz kardeşlerin bile parmak izlerinde farklılıklar vardır. Bu özelliğinden dolayı parmak izi, kimlik tespitinde çok önemli bir metottur. Nüfus memurluğu, emniyet ve pasaport dairesi gibi resmî dairelerde, özel bir alet ile parmak izi tespiti yapılır. Yapılan bilimsel çalışmalara göre, parmak uçlarımızdaki karmaşık desenler, arkalarında hangi biyolojik süreçlerin yattığını göstermektedir.[18] İnsan dokunduğu her eşya üzerinde parmak izi bırakır. Parmaktaki her çizgide küçük delikler ve bu deliklerin altında da ter bezleri bulunur. Parmak ucunun bir yüzeye dokunması durumunda, bu deliklerden çıkan ter, bir baskı makinesinde olduğu gibi parmak izi şeklinde desen oluşturur.[19] Araç plakalarında olduğu gibi, kriminal olayların aydınlanmasında da insanın âdeta taklit edilmez bir plakası (veya barkodu) konumunda olan parmak izi çok önemli rol oynar.
Duygularımızın Barkodu: İris ve Retina Desenleri
İnsanların gözünün dıştan görünen renkli kısmı olan irisin içindeki liflerin deseni ile dıştan görünmeyen, gözün en arkasında ve içte bulunan retina tabakasındaki hücrelerin dizilim deseni de birer barkod gibi biriciktir, şahsa hastır. İrisin rengi ne olursa olsun, hiçbir insanın iris deseni diğerine benzemez.[20] Duygularımız, açıkça gözlerimize yansır ve gözümüzdeki iris tabakası o anki duygularımıza göre küçülür veya büyür. Korku, sevgi, öfke ve diğer birçok his, gözlerden ve iris tabakasından hemen okunabilir.[21]
İnsanların ürettiği bir ticarî ürünün bütün paketlerindeki barkod aynıdır. Mesela bir bisküvi markasının bütün paketlerinde hep aynı barkod vardır, çünkü kasada aynı ödeme yapılacaktır. Allah’ın (celle celâluhu) yarattığı canlılarda ise değişik kategori seviyelerinde ayrı ayrı tecelliler görülür. Canlıları sınıflandırmada önemli olan, her türe (cinse, familyaya, takıma ve sınıfa) ait ayırıcı kodlar, Allah’ın birliğini gösterirken (Vâhidiyet), aynı türün her bir ferdine ait olarak da ayırıcı kodların bulunması da (Ehadiyet), Rabbimizin eşsizliğini gösteren çok açık bir mucizesidir.
Bütün bunların ötesinde öyle bir “barkod” vardır ki biz bunu ömrümüz boyunca hayat tarzımızla oluştururuz. Bu kod, mahşer meydanında, Peygamber Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) tarafından okunacaktır: “Benim ümmetim, kıyamet gününde, alınlarındaki abdest izlerinin beyazlığı ile tanınır.”[22] Rabbimizin kâinattaki bütün tecellilerinin bir numunesi, kâinatın bir fihristi olan insanda mevcuttur.
Dipnotlar
[1] “QR Code: What Is It And How Do You Scan It”, www.avast.com/c-what-is-qr-code-how-to-scan
[2] “Wie macht der Schmetterling das Muster auf seine Flügel?”, baden-wuerttemberg.nabu.de
[3] “Thieme E-Books & E-Journals”, thieme-connect.de
[4] “Der Schildkrötenpanzer”, landschildkroeten.de
[5] “Schlangenbeschuppung”, biologie-seite.de
[6] “Fascinating facts about zebras”, citizen.co.za
[7] “Pfau: Geheimnisvoller Wow-Effekt geklärt”, wissenschaft.de
[8] “Yakına, Biraz Daha Yakına! Her Biri Ayrı Bir Sanat Eseri Olan Hayvan Desenleri”, onedio.com
[9] “Why do animals have different color patterns? – 4-H Environmental & Outdoor Education”, msu.edu
[10] “Spiral Galaxy”, esahubble.org
[11] “Galaxy Types”, science.nasa.gov/universe/galaxies/types/
[12] “Astronomie: Urknall mit Spin – Wenn sich im All alles dreht”, welt.de
[13] “Welt der Physik: Bevorzugte Drehrichtung bei Spiralgalaxien?”, weltderphysik.de
[14] “Galaxientypen”, ardalpha.de
[15] “DNA Nedir? DNA Yapısı ve Özellikleri Nelerdir?”, www.iienstitu.com/blog/dna-nedir
[16] “Humanes Genom: Die Entschlüsselung des menschlichen Erbguts”, ardalpha.de
[17] “DNA: Definition, Aufbau, Struktur & Replikation”, studysmarter.de
[18] “Einmalige Muster: Wie entstehen unsere Fingerabdrücke?”, nationalgeographic.de
[19] “Einen Fingerabdruck hinterlassen”, i-magazin.com/einen-fingerabdruck-hinterlassen/
[20] “Warum besitzen Menschen verschiedene Augenfarben?”, rnd.de
[21] “Ihr könnt die Gefühle der anderen Menschen tatsächlich an ihren Augen ablesen”, businessinsider.de
[22] Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1/402.
