Ekşi ve tatlı karışımı bir tada sahip avokado, sıcak iklim bölgelerinde yetiştirilen tropikal meyvelerden biridir. Türkiye’de başta Antalya olmak üzere Akdeniz Bölgesi’nin bazı illerinde yetiştirilmektedir.
Avokado, A vitamini kaynağı olan karotenoidler, mineraller, fenolikler, vitaminler ve yağ asitlerinin iyi bilinen bir kaynağıdır. Birçok bilimsel eserde avokado tüketmenin kan yağlarını ve kolesterolü düşürücü, tansiyon düşürücü, şeker hastalığına karşı koruyucu ve onu tedavi edici, şişmanlığı önleyici, damar içinde pıhtı oluşumunu engelleyici, damar sertliğini önleyici ve tedavi edici ve kalbi koruyucu etkilerinin olduğu gösterilmiştir.
Avokado özellikle sabah kahvaltısında peynirle birlikte yenilmektedir. Ayrıca çekirdeği, en dışta bulunan kabuğu ve yapraklarının bazı işlemlerden geçirilerek tüketilmesi halinde metabolik sendromu oluşturan anormalliklere karşı faydaları olduğu rapor edilmektedir.
Avokado yaprakları kurutulduktan sonra kaynar su ile demlenerek çay olarak içilebilir veya toz haline getirilip çorba veya salatalara katılabilir. Birçok araştırmada avokado yapraklarının şeker hastalığını önleyici ve tansiyon düşürücü özelliklerinden bahsedilmektedir. Avokado yapraklarının ayrıca kalbi koruyucu ve kolesterolü düşürücü etkilerinin varlığı da ispatlanmıştır.
Avokado çekirdeği fırında pişirilip rendelendikten veya öğütüldükten sonra tüketilebilir. Çay gibi demlenerek içilebilir veya salata, çorba, pilav ve makarnaya katılabilir. Avokadonun meyve kısmında bulunan yağ yakıcılar çekirdeklerinde de mevcuttur. Çekirdeğin ihtiva ettiği yüksek miktardaki lif, tokluk hissi verir. İhtiva ettiği besleyici yağ, antioksidanlar, çözünür lif ile kolesterolü düşürmeye yardımcı olur. Yüksek kolesterol ve koroner arter hastalığının önlenmesi için birebirdir. Yüksek tansiyon hastaları avokado çekirdeğini çöpe atmamalıdır. İhtiva ettiği potasyum, atar ve toplardamarları genişletir, kan basıncını düşürür ve kalp krizi riskini azaltır.
Avokado, kendisi kadar yağıyla da ünlüdür. Zeytinyağına benzeyen avokado yağı, soğuk pres yöntemi ile yüksek kalitede elde edilen bir yağdır. İhtiva ettiği mineral ve vitaminler sayesinde vücut sağlığına önemli katkılarda bulunan avokado yağı, günümüzde dünya çapındaki araştırmalara konu olmaktadır. Yüksek miktarda E vitamini içeren avokado yağı, cilt ve saç sağlığı üzerinde önemli etkilere sahiptir. Tüketilebilen bir yağ olan avokado yağı, az miktarda doymuş yağ asidi ihtiva eder. Düşük asit ve oksidasyon oranına sahip olan avokado yağı, karbonhidrat içermemektedir.
Muhteva açısından avokado diğer meyvelerden epeyce farklıdır. Diğer meyvelerde çok miktarda şeker varken avokado yağ içermektedir. Vitamin ve mineral bakımından güçlü bir içeriğe sahip olan avokado yağı; A, B1, B2, B5, D ve E gibi vitaminleri ihtiva eder. Ayrıca potasyum, protein ve bazı mineralleri içeren avokado yağı, kalp sağlığından cilt sağlığına kadar pek çok konuda fayda sağlar.
Orta boy bir avokado 25 gr tekli doymamış yağ asidi içermektedir. Yağ asitleri kalp dostu olarak bilinmektedir. Avokado yağının faydalarından bir diğeri ise kolesterol üzerindeki etkisidir. Avokado yağı, alfa-karoten ve beta-karoten bakımından oldukça zengin bir muhtevaya sahiptir. Buna bağlı olarak kansere karşı etkili bir koruma sağladığı ifade edilmektedir. Özellikle prostat kanseri karşısında etkili bir koruma sağlar.
Avokadonun etkileriyle ilgili son yıllarda çok sayıda klinik çalışma yapılmıştır. Avokado ürünlerinin metabolik sendromu oluşturan anormalliklere karşı iyi geldiği ispatlanmıştır. En önemli etkisi, kan yağları üzerindeki olumlu tesiridir. Avokado tüketimiyle düzelen veya dengeye gelen kan yağları şunlardır: LDL-C (düşük yoğunluklu lipoproteinler), HDL-C (yüksek yoğunluklu lipoproteinler), trigliseritler ve fosfolipitler. Kan yağları üzerine olan bu müspet etkinin sebebi, bazı lipoproteinlerin parçalanması, yağ dokusu tarafından alınarak depo edilmesi, ayrıca başta karaciğer ve pankreas olmak üzere dokularda harcanması olarak bildirilmektedir. Avokado ürünleri karaciğer hücrelerinde, yağ metabolizmasında önemli bir rol oynayan düz endoplazmik retikulum miktarında artışa sebep olmaktadır.
Aşırıya kaçmamak şartıyla, diğer nebatî nimetler gibi avokadodan da güvenle istifade edilebilir.
—
alfa-karoten: A vitamininin ön maddesi. Antioksidan olarak beta-karotenden daha tesirlidir.
beta-karoten: A vitamininin ön maddesi.
endoplazmik retikulum: Hücre zarı ile çekirdek zarı arasında bulunan, kanalcık ve keseciklerden oluşan organel.
fenolikler: Aromatik bileşikler.
fosfolipit: Enerji maksadıyla kullanılmayan, proteinlerle birlikte hücre zarının yapısında yer alan yağ.
karotenoid: Bitkiler, yosunlar, bazı ve bazı bakterilerde bulunan biyolojik pigment.
koroner arter hastalığı: Kalbi besleyen damarların duvarında yağlı plakların birikmesiyle ortaya çıkan rahatsızlık.
lipoproteinler: Protein ve lipitlerden oluşan biyokimyevî yapılar.
metabolik sendrom: Kalp-damar rahatsızlıkları ve şeker hastalığına sebep olan şişmanlık, yüksek tansiyon, kandaki yağ oranın yükselmesi, insülin direnci gibi risk faktörlerinin bir arada bulunduğu bir sağlık problemi.
oksidasyon: Oksijenin bir elementle birleşmesi veya bir maddedeki oksijen miktarının artması.
tekli doymamış yağlar: Yağ zincirinde bir karbon bağı ihtiva eden yağ asitleri.
trigliserit: Nebatî ve hayvanî yağların ana bileşeni.
Kaynak
Jamshid Tabeshpour, Bibi Marjan Razavi ve Hossein Hosseinzadeh. Effects of Avocado (Persea americana) on Metabolic Syndrome: A Comprehensive Systematic Review. Phytotherapy Research (2017). DOI: 10.1002/ptr.5805
