Her uçucu yağ, sadece bileşenlerinden biri sebebiyle değil, hassas ve karmaşık karışımı sebebiyle de benzersizliğini elde eder. Her uçucu yağın eşsiz rayihası ve şifaya vesile olan hususiyeti bu dengeye bağlıdır.
Aromaterapi Nedir?
Aromaterapi (koku tedavisi), uçucu yağların beden ve ruh sağlığı için kullanılmasıdır. Bu uçucu yağlar ve/veya esanslar, birçok farklı türde bitkiden elde edilen yoğunlaştırılmış sıvılardır. Uçucu yağlar; çiçek, yaprak, meyve, kabuk, kökler ve reçineler gibi bitkinin farklı bölgelerinden elde edilebilir. Mesela temel yağlardan öd ağacı yağının harika kokusu insanları cezbeder. Itır yağı ise bitkilerle yapılan tedavide kullanılır. Esanslar sadece çiçek ve reçinelerden değil, aynı zamanda benzoinler gibi kimyevi maddelerden ve pelesenk ağacı ve çamlardan da elde edilebilir.
Aromaterapinin Kısa Hikâyesi
Tedavi maksadıyla bitkilerden istifade etmek insanlık tarihi kadar eskidir. Çinlilerin yaklaşık 5000 yıl önce aromaterapi kullanmış olabileceğine dair deliller vardır. Daha sonra Mısırlılar, sedir ağacı yağını damıtmak için bir makine yapmayı başardılar. Yunanlılar ise, Mısırlıların aromaterapisini kendi tıp anlayışlarına göre uyarladılar. Aromaterapinin bir formu olan “burun deliklerinin temizlenmesi”, ilk olarak Hipokrat (M.Ö. 460–370) tarafından Yunan tıp sisteminde uygulandı. 11. yüzyılda İbni Sina, uçucu yağ damıtma işlemini çok daha hızlı hale getiren sarmal bir soğutma borusu geliştirdi. “Aromaterapi” terimi, Fransız kimyager Dr. René-Maurice Gattefossé (1881–1950) tarafından 1930 yılında ortaya atıldı ve daha sonra çeşitli hastalıkların tedavisinde bir metot olarak uygulandı.
Uçucu Yağlar Nelerdir?
Uçucu yağlar buharda uçucudur. Uçucu olmayan yağlar olarak da bilinen sabit yağlardan hem kimyevî hem de fizikî olarak farklıdırlar. Hayvanî veya nebatî yağlar, sabit yağ tipleridir. Uçucu yağlar, hassas ve karmaşık bir dengede birleşen birçok organik bileşenden oluşur. Mesela, okaliptüs yaprağının yağında 250’den fazla farklı bileşen mevcuttur. Ziraat ve Gıda Kimyası Dergisi’nde yayımlanan bir çalışmada, araştırmacılar çay ağacı yağındaki 40 farklı bileşiği, kromatografi yardımıyla tespit etmiştir.
Yöntemler
Koklama: Kurutulmuş veya sıvı formlarda aromatik ilaçlar bir kapta tutulur ve dumanları solunur. Gül yağı genellikle bu şekilde kullanılır.
Soluma: Aromatik veya keskin kokulu ilaçlar, kurutulmuş veya sıvı halde, geniş ağızlı bir şişede muhafaza edilir ve daha sonra solunur. Bu yöntemle ilaçların buharları sadece buruna ulaşmakla kalmaz, aynı zamanda solunum yollarına da tesir edebilir. Kâfur, solunum tedavisi için yaygın bir seçimdir.
Masaj: Bazı tedavilerde yağ, cilde masaj yapmada kullanılır.
Lapa: Lapalarda kullanılan uçucu yağlar, derideki tahrişi yatıştırır ve ağrıyı hafifletir. Lapa, keten tohumu veya hardaldan yapılır ve özellikle göğüs şikâyetleri ve cilt hastalıkları için yararlıdır.
Tazyik: Bilhassa gözlerde uygulanır. Gerekli etkiye bağlı olarak sıcak veya soğuk olabilir.
Yaygın Olarak Kullanılan Bazı Yağlar
Badem Yağı
Cilt yumuşatıcı, yağlayıcı, besleyici ve canlandırıcıdır. Kuru ve buruşuk eller için iyi gelir. Egzama ve her türlü cilt tahrişi için çok faydalıdır.
Hint Yağı
Cilt döküntüleri, egzama ve cilt kuruluğu için kullanılabilir.
Soya Yağı
Kolesterol seviyesini düşürür. Salata ve yemeklere katılabilir.
Adaçayı Yaprağı Yağı
Antiseptik özelliği vardır. Ağız temizliğinde kullanılabilir. Alzheimer hastalığı ve hafıza kaybına karşı tesirlidir.
Kekik Yağı
Antiseptik, balgam söktürücü ve spazm giderici etkisi vardır. Öksürük ve ağrılara karşı kullanılabilir.
Lavanta Yağı
Hoş olmayan kokuları bastırır. Cilt yanıklarını iyileştirici tesiri vardır. Romatizmaya bağlı ağrılarda kullanılabilir.
Anason ve Rezene
Şişkinlik, iştah kaybı, karaciğer bozuklukları, hazımsızlık ve böbrek rahatsızlıklarına karşı tesirlidir, emzirmeyi teşvik eder ve ağrıları giderir.
Kimyon
Hazımsızlık, iştah kaybı, enfeksiyonlar, şişkinlik ve cilt bozukluklarına karşı kullanılabilir.
Tarçın Yağı
Cilt bozuklukları, şişkinlik, enfeksiyon ve hazımsızlığa iyi gelir.
Kâfur
Ateş düşürücüdür. Cilt bozuklukları, enfeksiyonlar ve şişkinliğe karşı tesirlidir.
Mür
Antiseptik, antibiyotik ve yara iyileştirici özellikleri vardır. Ülser önleyici tedavide kullanılabilir.
Karanfil Yağı
Ağız ve diş enfeksiyonu, şişkinlik, romatizmal ağrılar, bronşit ve soğuk algınlığına karşı kullanılabilir.
Papatya
Uykusuzluk, baş ağrısı, migren, sinüzit, sivilce, egzama, apse ve iştah kaybına karşı kullanılabilir.
Gül Yağı
Kalbi kuvvetlendirir, iltihap sökücü tesiri vardır.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Uçucu yağlar bazı rahatsızlıkları tedavi etmek için yararlı olsa da bunları kullanmadan önce gerekli önlemler alınmalıdır. Mesela, uçucu bir yağ kullanmadan önce cilt testi yaptırmakta fayda vardır, çünkü herkes farklı yağlara farklı tepki verir. Vücut ağırlığı, yaş ve cinsiyet de farklı sonuçlara sebep olabilir. Uçucu yağlar, güneş ışığından uzakta, koyu cam şişelerde saklanmalıdır.
Önleyici ve tamamlayıcı bir tedavi olarak kullanılan koku tedavisi ruhu yatıştırır, böylece birçok hastalıkta öne çıkan stres faktörünün azaltılmasında da faydalı olmaktadır.
—
benzoin: Aselbent ağacı kabuklarından elde edilen, antiseptik ve rayihalı bir reçine.
kromatografi: Gözenekli bir ortamda, bir çözücü tesiriyle, bir karışımın bileşenlerinin farklı hareketleri sonucu birbirinden ayrılması.
Kaynak: “Aromatherapy and Unani Medicine (Greco-Arabic Medicine): Scope and Application,” The Fountain, Ghazala Mulla, Sufyan Ahmed Ghawte, Ajma K.T., sayı 126, (Kasım – Aralık 2018).
