Anavatanı Hindistan olmakla birlikte moringa ağacı, Nijerya gibi tropikal ülkelerde de yetişmektedir. Eskiden beri bulunduğu yerlerde şifa umuduyla yaprakları yenilip çayı içilen bu bitki, son yıllarda bütün dünyada bilinir hale gelmiştir. Moringa bitkisinin tedavi edici özellikleriyle ilgili çok fazla araştırma yapılmakta ve kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır.
Bazı yörelerde sebze olarak da tüketilen moringa yaprakları, esas olarak tedavi edici özelliklerinden dolayı şifa bitkisi olarak kullanılmaktadır. Bazı kronik hastalıklar dâhil birçok önemli hastalığın iyileşmesine vesile olduğu için “mucize bitki” olarak da adlandırılmaktadır.
Çalışmalarda antioksidan, antikanser, antienflamatuar, antidiyabetik, antimikrobiyal özellikleri olduğu tespit edilen meşhur bitkinin yapraklarının protein kalitesi yüksektir ve tohumlarında bol miktarda lipit (yağ) bulunur.[1]Yüksek seviyede kalsiyum, potasyum, sodyum ve demir ihtiva eder.[2]Bu bitkinin, portakaldan 12 kat C vitamini, havuçtan 10 kat A vitamini, sütten 17 kat kalsiyum, yoğurtan 9 kat protein, ıspanaktan 25 kat demir ve bol miktarda potasyum ihtiva ettiği ifade edilmektedir.
Moringa, başta Afrika olmak üzere ve dünyanın muhtelif ülkelerinde 300’den fazla hastalığın tedavisi için kullanılmaktadır. Eski Mısırlıların bu bitkiyi cilt kremi olarak kullandıkları bilinmektedir. Son yıllarda moringa yapraklarının kozmetik faydaları daha iyi anlaşılmış ve birçok sağlık ve bakım ürününün içinde yerini almıştır.[3]Saç uzamasını hızlandırma, saçlı deride yağlanmayı ve kepeklenmeyi önleme, saçlı derinin iltihaplı hastalıklarının iyileşmesine yardımcı olma gibi faydaları ve deri kırışıklıkları, ciltte siyah nokta ve sivilceler, egzama ve sedef hastalığı gibi hastalıklardaki olumlu etkilerinin anlaşılması, bu bitkinin yardımcı tedavi maksatlı klinik uygulamalarını da artırmıştır. Ancak hâlâ laboratuvar çalışmalarına ihtiyaç duyulduğu bildirilmektedir.
Gereken yağın çıkarılmasından sonra tohum ve artıkları organik gübre olarak kullanılabilen ve ziraî verimliliği artıran[4]moringa bitkisinin tohumları, yaprakları, yağı, özsuyu, kabukları, kökleri ve çiçekleri hem yemek pişirmek için hem de tedavi maksadıyla kullanılmaktadır. Bitkinin yaprakları çay olarak demlenerek içilebildiği gibi pişirilmeden de yenilebilmektedir. Moringanın kabuklu bir meyvesi vardır. Kabuğu soyulduğunda içinden leblebi büyüklüğünde, pamuk gibi beyaz ve yumuşak bir çekirdek çıkar. Bu çekirdek, ilaç gibi çiğnenerek veya çiğnemeden yutularak alınabildiği gibi kökleri ve dalları da ezilip toz haline getirilerek de kullanılabilir. Moringa çekirdeği ilk başta ağızda acı bir tat bırakır, ancak zamanla hoş bir tada vesile olur ve bu tat uzun süre hissedilir.
400’den fazla çalışmada, moringanın hastalıklar üzerindeki tesiri, hayvan deneylerinin yanı sıra insanlar üzerinde de araştırılmıştır.[5]Kolesterol ve kan yağlarını düşürdüğü ve antiaterosklerotik aktivite ile aterosklerotik plakları azalttığı[6]ve bu tesirin bitkinin sadece oral tüketimi ile bile sağlanabildiği gösterilmiştir. Hepatit gibi karaciğerin enfeksiyon hastalıklarında,[7]tip 2 diyabette kan şekeri seviyesinin azaltılmasında,[8]çeşitli mide bağırsak problemlerinde, emziren annelerde süt üretiminin artırılmasında, böbrek fonksiyonlarının düzenlenmesinde, Parkinson hastalığı[9]ve atopik dermatit[10]gibi daha birçok rahatsızlıkta kullanımın faydalı olabileceği gösterilmiştir.
Moringa bitkisinin riskleriyle ilgili çalışmalar da yapılmıştır. Bitkilerin kullanıldığı tedavilerde, halk arasında, “Ne kadar çok tüketsen de zararı olmaz” görüşü hâkimdir. Ancak bu kesinlikle doğru değildir. Moringa ile ilgili tedavi dozunun güvenlik aralığı çalışmalarından birinde, depresyonu olan ve antidepresan kullandırılan bir grup farede, moringa kullanımının etkileri araştırılmış ve 14 gün boyunca hasta farelere kilogram başına 2 gr olacak şekilde moringa kullandırılmasının, zehirlenmeye sebep olmadığı gösterilmiştir.[11]Belirli hastalıkları olan insanlar üzerinde yapılacak zehirlenme çalışmalarının ardından, hangi hastalık için hangi dozun önerildiğini gösteren kılavuzlar eşliğinde, ilaç olarak bu bitkiden faydalanmak daha akıllıca olacaktır.
Yüce Allah (celle celâluhu), imtihan sırrına binaen, insanoğluna sayısız dert ve hastalıklar vermiştir. Ayrıca kanser dâhil her hastalığın da bir çaresini yaratmıştır. Bize düşen kâinat kitabını didik didik edip bilhassa bitkilerde derç edilen şifa maddelerini keşfetmek ve insanlığın hizmetine sunmaktır. Kedi, köpek gibi bazı hayvanlar hastalandıklarında, Allah’ın onlara ihsan ettiği sevk-i İlahi ile bazı otları yiyerek hastalıklarına çare bulabilmektedirler. Bitkilerde, “alkaloit” denilen, genellikle acı bir tada sahip farklı maddeler bulunmaktadır. Ancak nebatî ilaçları kullanırken aşırıya kaçmamaya dikkat edilmelidir. Bazı bitkilerin yaprak veya tohumları aşırı zehirli olduğu için hiç alınmamalıdır. Bazıları ilaç hükmünde olup tedavi maksadıyla az miktarda alınabilir. Bu noktada moringa, güvenli bir bitki olarak kabul edilebilir. Onun yaprağı, tohumu, kabuğu, kökü ve dalı, çeşitli işlemlerden geçirilerek tedavide kullanılmaktadır.
—
alkaloit: Bitkilerin bünyesindeki kimyevî unsurlar.
antidiyabetik: Şeker hastalığına karşı.
antienflamatuar: İltihaplara karşı.
antikanser: Kansere karşı.
antimikrobiyal: Mikroplara karşı.
antioksidan: Yağların oksidasyonunu (oksijenle reaksiyona girmesini) yavaşlatan.
aterosklerotik: Damar sertliğiyle alakalı.
atopik dermatit: Alerjik egzama.
—
Dipnotlar
[1]Stohs SJ, Hartman MJ. Review of the Safety and Efficacy of Moringa oleifera. Phytother Res. 2015 Jun;29(6):796-804.
[2]Raimunda S ve ark. Research advances on the multiple uses of Moringa oleifera: A sustainable alternative for socially neglected population. Asian Pac J Trop Med2017;10:621-30.
[3]Fahey J. Moringa oleifera: a review of the medical evidence for its nutritional, therapeutic, and prophylactic properties. Trees Life J2005;1:1-33.
[4]Emmanuel SA ve ark. Biodiversity and agricultural productivity enhancement in Nigeria: Application of processed Moringa oleifera seeds for improved organic farming. Biol J N Am2011;2:867-71.
[5]Matic I ve ark. Investigation of medicinal plants traditionally used as dietary supplements: A review on Moringa oleifera. J Public Health Afr.2018 Dec 21;9(3):841. doi: 10.4081/jphia.2018.841. eCollection 2018 Dec 21.
[6]Chumark P ve ark. The in vitro and ex vivo antioxidant properties, hypolipidaemic and antiatherosclerotic activities of water extract of Moringa oleifera Lam. leaves. J Ethnopharmacol 2008;116:439-46.
[7]Almatrafi MM ve ark. Moringa Leaves Prevent Hepatic Lipid Accumulation and Inflammation in Guinea Pigs by Reducing the Expression of Genes Involved in Lipid Metabolism. Int J Mol Sci2017;18:E1330.
[8]Kumari DJ. Hypoglycaemic effect of Moringa oleifera and Azadirachta indica in type 2 diabees mellitus. Bioscan2010;5:211-4.
[9]Giacoppo S ve ark. The Isothiocyanate Isolated from Moringa oleifera Shows Potent Anti- Inflammatory Activity in the Treatment of Murine Subacute Parkinson’s Disease. Rejuvenation Res2017;20:50-63.
[10]Choi EJ ve ark. Topical application of Moringa oleifera leaf extract ameliorates experimentally induced atopic dermatitis by the regulation of Th1/Th2/Th17 balance. Biomed Pharmacother2016;84:870- 7.
[11]Kaur G ve ark. Evaluation of the antidepressant activity of Moringa oleifera alone and in combination with fluoxetine. J Ayurveda Integr Med.2015 Oct-Dec;6(4):273-9. doi: 10.4103/0975-9476.172384.
