Kutsî sır “rahmet” öyle bir hakikattir ki bütün mevcudatı kuşatır. Bilhassa annelerin şefkatinde çok parlak bir seviyede tezahür eder. Rahmet sırrı dokunur, evladın yeryüzü misafirliğine hazırlanmasında ana rahmi ilk konak olur. Rahmet sırrı dokunur, anne vücudundaki bütün kaynaklar evlatla paylaşılmaya yol bulur. Rahmet sırrı dokunur, yavrunun günlük ihtiyacına göre hazırlanan hususî gıda kaynağı olan anne sütü fabrikaları üretime koyulur. Ne harikulade nimettir ki ebedî hayatı da kapsayacak şekilde, hayatın her alanına, her an rahmet sırrı dokunur.
Akıl ve irade verilen insanın rahmet tecellilerine daima ayna olması gibi, şuur sahibi olmayan canlıların anneleri de harikulade şefkat tabloları sergiler. Bunlardan biri; yavrularının yumurtalarını sırtında taşıyan ve derisinden dünyaya getiren Surinam kurbağası, Pipa pipa’dır. Bu hikmetli sahnede, anne kurbağa yavruları olgunlaşıncaya kadar, onları sırt derisinin içine gömülü halde muhafaza eder. Böylece yavru kurbağalar, en güvenli ortamda rahmetle kuşatılarak tehlikelerden korunur.
Pipa pipa; Pipidae familyasından bir kurbağa türüdür. Bu ilgi çekici hayvan, yaygın olarak Güney Amerika’nın kuzey kesimlerinde görülür. Surinam kurbağası olarak anılsa da diğer komşu ülkelerde de yaşar. Özellikle Bolivya, Brezilya, Kolombiya, Ekvador, Guyana, Peru, Trinidad, Tobago ve Venezüella’da tropikal ve subtropikal yağmur ormanlarda, bulanık göletlerde, bataklıklarda ve bazı akarsularda hayat sürer.
Genel Fizikî Özellikleri
Pipa pipa, ismini şeklinden almaktadır. Gövdesi tamamen yassı ve düzdür. Sanki bir kazaya uğrayıp da ezilmiş gibi görünür. Diğer kurbağaların aksine, arka ayakları üzerinde dik durmaz. Bu yüzden düzleşmiş bir görüntü sergiler. Canlının başı üçgen, geniş gövdesi ise ince bir beşgene benzer şekildedir. Portekizcede pipa “uçurtma” mânâsına gelir. Gerçekten de kurbağanın şekli, yukarıdan bakıldığında uçurtmayı hatırlatır. Canlının boyu, ortalama 10–13 cm civarında olsa bile 20 cm’ye ulaşan örnekler de kaydedilmiştir. Erkek kurbağalar, dişilerden daha küçük boyuttadır, ama ön bacakları daha kalındır. Surinam kurbağalarının gözleri siyah ve küçüktür. Göz kapakları olmadığı gibi, dişleri ve dili de yoktur.
Kurbağanın ön bacaklarındaki uzun parmaklarının ucunda, yıldız şeklinde çıkıntılar bulunur. Bu yüzden kendisi, yıldız parmaklı kurbağa olarak da anılır. Yıldız yapıların uçlarında lifler vardır. Bu lifler dokunmaya çok hassas yaratılmıştır. Ön bacaklara göre arka bacaklar da itme vazifesi yapabilecek şekilde daha güçlüdür. Bunun dışında ön ayakların aksine, arka ayaklar perdeli ve oldukça geniştir. Yapılan gözlemlerde, erkek kurbağaların sık sık kavga ettiği ve bu sırada baş ve ön ayaklarını kullandıkları tespit edilmiştir.
Surinam kurbağası, mükemmel bir kamuflaj örneği sergiler, genel yapısı ve gri, kahverengi veya zeytin yeşili rengiyle, suda yüzen benekli kahverengi bir yaprağa da benzetilebilir. Hayvanın soluk rengi, düz gövdesi ve diplerde genelde hareketsiz duruşu, onun bir bitki kalıntısı veya ölü hayvan gibi algılanmasını sağlar. Bu kamuflaj özelliği onun pusu kuran bir avcı olmasıyla da alakalıdır. Çevresinden ayırt edilemeyip fark edilememesi, ona verilen kıymetli ikramlardan biridir.
Derisi siğil gibi çıkıntılar ile kaplıdır. Çenesinin köşelerinden, küçük dokunaç benzeri uzantılar çıkar. Bazı kurbağaların alt yüzlerinde, boğazlarının ortasından karınlarının sonuna kadar uzanan koyu gri bir çizgi vardır. Bu çizginin üst kısmı, zaman zaman göğüs boyunca yatay bir çubukla karşılaşarak T şekli oluşturur.
Avlanma Sistemi
Bütün kurbağalar gibi neredeyse tamamen sucul bir hayata sahip olmakla beraber yaşadığı ortam kuruduğu zaman veya çok şiddetli yağışlar sırasında karada rutubetli yerlerde bulunur. Zira derileri çıplak olan kurbağalar için en büyük tehlike kuraklık ve tuzluluktur. Derilerinin çıplak olması vücudun çabuk su kaybedip kurumasına sebep olabilir, ama önemli bir avantajı, çok yüksek nispette deri solunumu yapabilmesidir. Su içindeyken tehlikeli durumlarda dibe dalar ve her yarım saatte bir hava solumak için yüzeye çıkar. Suyun altında bir saatten daha fazla kalabilir.
Her canlıya ihtiyacına göre organlar veren Rabbimiz, bu kurbağaya da su içinde bilhassa bulanık ve karanlık suda beslenebilmesi için yıldız şeklindeki uzun parmaklarının ucuna çok hassas sinir alıcıları yerleştirmiştir. Bu parmaklarıyla besin bulmak için çamurları araştırır. Bunun yanında, bazen de avını tuzağa düşürmek için bekler. Yakaladığı canlıları geniş ağzına götürür ve yutmak için emme özelliğini kullanır. Surinam kurbağasının menüsünde daha ziyade; solucanlar, böcekler, kabuklular ve balıklar bulunur.
Balıklardaki gibi, Surinam kurbağasının da vücudunun her iki yanında birer yanal çizgi organı bulunur. Su içindeki akıntı ve basınç değişmelerine hassas yaratılan bu organ, kurbağanın diğer hayvanların (av veya düşman) sudaki hareketlerinden haberdar olmasına ve yerlerinin tespitine yardımcı olur. Bu bakımdan beslenme ve düşmanlardan korunmada çok değerli bir vesiledir.
Hayret Veren Üreme Mekanizması
Sıra dışı bir mahlûk olarak harikulade üreme yöntemi ile diğer kurbağalardan farklı yaratılmıştır. Öncelikle erkek kurbağa su altında çıkardığı seslerle dişinin dikkatini çeker. Dişilerin bıraktığı yumurtalar diğer kurbağalarda olduğu gibi erkek kurbağa tarafından döllenir. Döllenmeden sonra erkek kurbağa, yumurtaların etrafındaki jelatin koruyucu tabakalara yapışan su içindeki pislikleri arka ayakları ile temizler. Bu sırada, ayak parmakları arasındaki perde açılarak genişler ve böylece kürekle taşır gibi, yumurtaları eşinin sırt derisine dikkatle yerleştirir. Şaşırtıcıdır ki yumurtalar dişinin sırtına yapışırken, vücudu ile temasta olmasına rağmen erkeğe yapışmazlar. Bu hikmetli olayın detayları ise hâlâ tam olarak açıklanamamıştır.
Bu şekilde işleyen yumurtlama ve yerleştirme işlemleri defalarca tekrarlanır. Sonunda dişinin sırtında 60–100 yumurta toplanmış olur. Bütün yumurtaların yerleştirilmesinden sonra erkek dişiden ayrılır. Yumurtaların yerleştirildiği noktalarda, rahmet fabrikaları işletilmeye başlar. İlk 24 saat içinde bu yumurtaların dişinin sırt derisi içine gömülmesi gerekir. Bunun için üreme mevsimine girildiğinde, dişinin sırt derisi tıpkı memeli hayvanlarda ana rahminin hazırlanması gibi kalınlaşmaya, kan damarlarıyla zenginleşmeye başlar. Bunu, bir tarlaya tohum atılmadan önce toprağın çapalanarak havalandırılmasına benzetebiliriz. Annenin şişen ve kabaran sırt derisi, yumurtaları çevreleyip sarmaya başlar ve yumurtalar yavaş yavaş sırt derisinin içine gömülür. Böylece her odacığında bir yumurtanın taşındığı, arı peteği görünümünde sırt derisinden sanki bir rahim hazırlanmış olur.
Sürecin devamında yavrular, bu odacıkların içerisinde açılan yumurtadan çıkarlar. Büyüyüp hareketlendikçe, dişinin sırtında hareketli bir görüntü başlar. Yavrular belli boyutlara ulaştığında, annenin cildinde patlayan sivilceler gibi “kabarcıklar” oluşur. Şefkatle kuşatılmış bu hususi odacıklarda yavru kurbağaların gelişmesi dört ay kadar sürer.
Bu aşamaların sonunda, içeride tamamen gelişmiş olan genç kurbağalar, annelerinin derisinde delikler açarak dışarı çıkarlar. Hepsinin önce ayaklarını, sonra baş kısımlarını çıkarışları ve bütün gövdelerini odacıktan kurtarışları, çok ilgi çekici görüntüler oluşturur. Tamamen serbest kaldıklarında, aynen yetişkin kurbağaların minyatürleri gibi görünürler. O andan itibaren, ihtiyaçlarını karşılamaya, yüzmeye ve beslenmeye hazırdırlar. Vakit kaybetmeden de avlarını yakalamaya başlarlar. Yavruların ayrılışıyla anne kurbağanın zarar görmüş cildi dökülür ve bir sonraki üreme mevsimi için derinin en alt tabakasındaki hücrelerin hızla çoğalmaya başlamasıyla yeni bir deri yaratılarak gelecek mevsimdeki yeni yavrular için hazırlanır.
Kaynaklar
Bediüzzaman Said Nursi, Sözler, On Dördüncü Lem’a’nın İkinci Makamı, İstanbul: Şahdamar Yayınları, 2010.
Elizabeth Dalby. (2012). Anne Baba Bakımı, Doğanın Gizemleri ve Harikaları, Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları 336, s. 82–83.
Helena Nery Alves-Pinto ve ark. (2014). Morphometric Variation of Pipa Pipa with Notes on Diet and Gonad Development, Herpetology Notes, cilt 7, s. 347–353.
owlcation.com/stem/The-Surinam-Toad-A-Strange-Amphibian-With-Babies-on-Board
en.wikipedia.org/wiki/Common_Surinam_toad
animals.sandiegozoo.org/animals/surinam-toad
sta.uwi.edu/fst/lifesciences/sites/default/files/lifesciences/documents/ogatt/Pipa_pipa%20-%20Suriname%20Toad.pdf
